Sürdürülebilir Ürünler için Ekotasarım Yönetmeliği içeriği açısından Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın temel unsurlarından biridir. AB Parlamentosu bu yönetmeliği geçici olarak geçerli statüsü ile 23 Nisan 2024 tarihinde onaylamıştır. Yeni Ekotasarım Yönetmeliğinin somutlaştırılması ve tüm ürün grupları için yaygınlaştırılması yönündeki görev  AB Komisyonuna verilmiştir. Önümüzdeki dönem, bu yeni yönetmeliğin ürün gruplarındaki somut, nihai halini görecek ve onları uygulamaya almak sorumluluğunu üstlenmek ile karşı karşıyay kalacağız. 

Eski Ekotasarım Direktifi temel olarak nihai ürünlerin enerji tüketim kriterlerine dayanıyor ve  ürünlerin (örneğin çamaşır makineleri, buzdolapları veya motorlar için) sadece bu enerji kriterlerine göre üretilmesi gerekiyordu.

Yeni yönetmelik tüm ürün yaşam döngüsü ile ilgilidir ve dayanıklılık, tamir edilebilirlik, yeniden kullanım, geri dönüşüm, karbon ve çevresel ayak izinin yanı sıra su, toprak veya hava kirliliği konularını da içermektedir. 

Her bir ürün grubu için geçiş aşaması, ürün yönetmeliğinin yürürlüğe girmesinden 18 ay sonra başlamaktadır. Halihazırda, birçok alan için hala bir ürün yönetmeliği bulunmamaktadır, ancak bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Tüm ürün gruplarını içeren uygulanabilir bir yönetmelik AB Komisyon bürokrasisinde zaman alacaktır, fakat mutlaka gelecektir. 

Özellikle makine sektör işletmeleri Sürdürülebilir Ürünler İçin Ekotasarım Yönetmeliği’ndeki gelişmeleri derhal takip etmeye başlamalı, üyesi bulundukları ülke ve AB sektör kuruluşları ile proaktif bir şekilde kendi ürün gruplarıyla ilgili önermeleri ele almalı ve olası durumda alternatif, pratik önerilerde bulunmalıdırlar.  

Avrupa Teknoloji Endüstrileri ORGALIM (21 ülkeden 49 dernek ve fedarasyonun üye olduğu ve 770 binden fazla işletmeyi temsil eden Avrupanın sektörlerüstü en büyük kuruluşudur ve Türkiye’nin Makinecileri de Orgalim üyesidir) son bülteninde üyesi tüm dernek ve kuruluşların dikkatini yeni Ekotasarım Yönetmeliğine çekmiş ve yönetmeliğin kilit noktalarını aşağıdaki şekilde özetlemiştir: 

• AB Komisyonu, ürüne özgü bir yaklaşıma dayalı olarak, yetki devri yoluyla kapsanan ürün grupları için ekotasarım gerekliliklerinin oluşturulması çalışmalarına başlamıştır. Bunlar performans gereklilikleri (örneğin onarılabilirlik ve dayanıklılık) ve/veya bilgi gereklilikleri (örneğin ekolojik ayak izi ve endişe verici maddelerin varlığı) olabilir. Temel ekotasarım gereklilikleri AB Tüzüğünün 5-7. Maddelerinde listelenmiştir (bkz. 2024/1781 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü, ek kaynak linkinden orjinal metine ulaşabilirsiniz). 
• "Yatay eko-tasarım gerekliliklerine", yani benzerlik gösteren ürünler için ortak bilgi ve/veya performans gerekliliklerine izin verilmektedir. Avrupa Komisyonu ayrıca belirli bir ürün grubu için ekotasarım gereklilikleri belirleyerek yatay gereklilikleri tamamlayabilir.
• Sürdürülebilirlik, döngüsel ekonomi ve uyumlulukla ilgili ürüne özgü bilgilere erişimi kolaylaştırmak için dijital bir araç olan Dijital Ürün Pasaportunun (DPP) tanıtılması. DPP, ürüne özel yetkilendirilmiş kanunlarla düzenlenecek ve ürün yaşam döngüsü boyunca erişilebilir olacaktır.
• Belirli doğrulama kuralları aracılığıyla yönetmeliği uygulamak için planlı piyasa gözetim faaliyetlerine bağlılık esas alınacaktır.
• Zorunlu yeşil kamu alımlarına ilişkin kuralların getirilmesi, satılmayan malların imha edilmesinin yasaklanması ve ürünlerin erken eskimesinin sınırlandırılması gibi temel hususlar bu yönetmelikte yer almaktadır.

Hazırlayan: Türkiye'nin Makinecileri Almanya Ofisi, 05.07.2024
Kaynak:  Orgalim, 01.07.2024 tarihli haber bülteni
Daha fazla bilgi için: 2024/1781 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEYİ TÜZÜĞÜ (AB)