Zorunlu Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Uygulamasına Geçiş, Sürdürülebilirlik Politikalarının Geleceğini Şekillendirmek
Küresel Raporlama İnisiyatifi (Global Reporting Initiative-GRI) şirketler, hükümetler ve ilgili sivil toplum örgütleri ile birlikte çalışan, bağımsız, uluslararası, kurumsal bir yapılanmadır. GRI; sürdürülebilirlik raporlarının kurumsal sosyal sorumluluk (CSR) ve çevresel, sosyal ve yönetsel (ESG) boyutlarıyla ilgilenmekte, bu konularda kurallar ve standartlar geliştirmekte, uygulama için rehber dokümanlar hazırlamaktadır.
GRI, kurumsal sürdürülebilirlik raporlama uygulamasına ilişkin küresel politika geliştirme çalışmalarını desteklemek için, 27 Mart 2024 tarihinde, 3 yeni rehber döküman yayımlamıştır . Çifte önemlilik (Double materiality) prensibi, Durum tespiti (Due diligence) ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) başlıklarındaki bu dokümanlar; ilgili her bir konunun ne olduğunu, politika yapıcılar için ne anlama geldiğini, GRI’nin bu alanlarda neler yaptığını açıklamaktadır. Buna göre;
1-Çifte önemlilik- Sürdürülebilirlik raporlaması için yol gösterici ilke
Çifte önemlilik ilkesi; bir şirketin toplum ve çevre üzerindeki etkileri ile finansal performansının birbiriyle bağlantılı olduğu, şirketin toplum ve çevre üzerindeki etkilerinin finansal risk ve fırsatlarının belirlenmesinde esas oluşturduğu düşüncesine dayanır. GRI raporlaması, şirketleri çifte önemliliğe hazırlar.
GRI yaklaşımına göre; kurumsal raporlamada, sürdürülebilirlik etki raporlaması ve güçlendirilmiş finansal raporlama aynı titiz yaklaşımla yönetilen iki temel perspektif olarak, eşit düzeyde dikkate alınmalıdır.
- Perspektif 1 - Bir şirketin toplum ve çevre üzerindeki etkilerinin, dolayısıyla sürdürülebilir kalkınmaya yönelik katkılarının raporlanması.
- Perspektif 2 - Sürdürülebilirlik konularının finansal sonuçlarını ele alan sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların raporlanması.
Bu iki perspektif birbiriyle bağlantılıdır. Kuruluşun yarattığı etkiler zaman içinde finansal açıdan önemli hale gelebilir. Bu etkiler anlaşılmadan, şirketi etkileyen finansal riskler hakkında tam bir genel bakış elde etmek mümkün olmayacaktır.
2-Durum tespiti
Durum tespiti, bir işletmenin etkilerini nasıl önlediği, azalttığı ve muhasebeleştirdiği üzerine odaklanan ve GRI standartlarına uyumlandırılan bir süreçtir.
Şirketlerin etkileri konusunda sorumluluk almalarına yönelik toplumsal beklentiler artmaktadır. Bu durum, kuruluşları, “bir kuruluşun mevcut ve potansiyel olumsuz etkilerini nasıl tanımladığı, değerlendirdiği, önlediği, hafiflettiği ve kamu iletişimi de dahil olmak üzere bu etkileri nasıl ele aldığına dair hesap verdiği bir süreç olan” durum tespiti sürecini tamamlamaya yönlendirmektedir. Günümüzde, bu süreç tedarik zincirleri ve iş ilişkilerinin geliştirilmesi bakımından kritik öneme sahiptir.
GRI, küresel olarak kabul görmüş durum tespiti ilkelerini 2021 güncellemesiyle GRI Standartlarına dahil etmiştir. Başlangıçta, büyük ölçüde insan hakları üzerindeki olumsuz etkileri ele almaya odaklanan süreç giderek çevresel etkileri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
3- CSRD ve AB dışı şirketler için çıkarımlar
Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (EU 2022/2464, CSRD) AB’nde Ocak 2024'te yürürlüğe girmiştir. Uygulama ile, ilk etapta, Avrupa'daki tahmini 50.000 şirketin, faaliyetlerinin çevre ve toplum üzerindeki etkisini raporlamakla yükümlü olması beklenmektedir. Direktifin uygulamaya girmesiyle birlikte, sürdürülebilirlik raporlaması zorunlu hale gelmiş; ilk etapta büyük ölçekli şirketler ve Avrupa borsalarına kote tüm şirketler olmak üzere, KOBİ'leri de kapsayacak şekilde, tüm şirketler kapsama alınmıştır. Ayrıca, AB'nin düzenlenmiş piyasalarında işlem gören AB üyesi olmayan şirketlerin de 2024’den itibaren raporlama yapması zorunlu hale gelmiştir.
Bu alanda geçerli GRI Standartları, Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) ile yakından uyumludur. Avrupalı işletmeler kendilerini zorunlu raporlamaya hazırlarken, Avrupa dışında yerleşik işletmelerin bu sorumluluk dışında kalmaları mümkün olamayacaktır. CSRD'nin uygulanması için öngörülen takvim; raporlama yükümlülüklerinin kapsamını uluslararası şirketleri de içerecek şekilde genişletmektedir.
2024'ten itibaren, CSRD, menkul kıymetleri AB'de düzenlenmiş bir piyasada işlem gören AB dışı şirketler ve 2028'den itibaren AB'de doğrudan 150 milyon Avro'nun üzerinde net ciro elde eden ve AB'de en az 40 milyon Avro net ciroya sahip bir yan kuruluşu (tüzel kişiliği olmayan şube) veya büyük ya da borsada işlem gören bir AB yan kuruluşu olan AB dışı şirketler için de geçerli olacaktır.
CSRD konusunda altyapı bilgi:
AB’nin Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) 5 Ocak 2023’de yürürlüğe girmiştir. Direktif, AB'nin şirketlerinin sürdürülebilirlik performansının raporlanması ve şeffaflığın artırılması amacıyla uygulamaya konulmuştur. CSRD Raporlamalarında, finansal, yönetsel ve kurumsal sosyal sorumluluk kapsamına giren konuların, sürdürülebilirliğin çevresel/sosyal/yönetsel (ESG) boyutlarında benimsenen strateji, politika, uygulama ve gelişmelerin bütünsellik içinde raporlanması beklenmektedir.
AB, CSRD’ye geçiş için dört aşamalı bir takvim ve uygulama öngörmüştür. Ocak 2024’den itibaren, belirlenen kriterler dahilinde, öncelikle büyük ölçekli şirketlerden başlamak üzere, kurumsal sürdürülebilirlik raporlama uygulamasına başlanacaktır. CSRD kapsamında, kriterlere uyan şirketlerden istenecek bilgiler arasında;
1. İş modelinin, stratejisinin ve sürdürülebilirlik risklerinin ve fırsatlarının kısa açıklaması,
2. Net ESG hedeflerinin belirlenmesi, bu hedeflerdeki ilerlemelerin ve (varsa) geçiş planlarının yıllık yayınlanması,
3. AB Taksonomisine uyum hakkında bilgi verilmesi,
4. Uzun vadeli vizyon ve strateji ve sürdürülebilirlik ilişkisi,
5. Sürdürülebilir bir ekonomik modelin paydaşı olma planları,
6. Paris Anlaşması doğrultusunda küresel ısınmayı sınırlamak ve 2050 yılına kadar iklim nötr hale getirmek için alınacak önlemlerin belirlenmesi,
7. Kömür, petrol ve doğal gaz yoğun faaliyetlerin durdurulmasına yönelik yol haritasının oluşturulması,
8. Şirketi etkileyen sürdürülebilirlik konuları ve şirketin sürdürülebilirlik konuları üzerindeki etkisinin açıklanması “çifte önemlilik” (double materiality),
9. Sera gazı emisyon hedefleri,
10.Sürdürülebilirlikle ilgili politikalar,
11.Durum tespiti süreçleri, vb. bilgiler bulunmaktadır.
CSRD'nin uygulamaya girdiği tarihten itibaren 18 ay içinde (Temmuz 2024’e kadar) AB üyesi devletler, bu Direktifi iç hukuklarına uygulamak durumundadır. Fransa, CSRD'ye yönelik iç mevzuat uyumunu Aralık 2023’de gerçekleştirmiş ve iç mevzuat uyumunu yapan ilk AB üyesi olmuştur. Diğer, üye devletler gibi, Almanya da, Temmuz 2024’e kadar iç mevzuat uyumunu tamamlamak için çalışmaktadır.
Ömür Demir Kızılarslan - MAİB Sürdürülebilirlik Proje Danışmanı
Kaynakça:
https://www.globalreporting.org/public-policy/legislation-and-regulation/
https://www.globalreporting.org/media/rz1jf4bz/gri-double-materiality-final.pdf
https://www.globalreporting.org/media/rcqpsy01/gri-due-diligence-guide-final.pdf
https://www.globalreporting.org/media/3fxpjvfp/gri-reporting-outside-eu-final.pdf
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32022L2464
_________________________________________
1 https://www.globalreporting.org
2 https://www.globalreporting.org/news/news-center/shaping-the-future-of-sustainability-policy/
3 https://www.globalreporting.org/media/rz1jf4bz/gri-double-materiality-final.pdf
4 https://www.globalreporting.org/media/rcqpsy01/gri-due-diligence-guide-final.pdf
5 https://www.globalreporting.org/media/3fxpjvfp/gri-reporting-outside-eu-final.pdf
6 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32022L2464
